آگاهی فرگشت و داروینیسم
قسمت هشتم: پاکی سفالوزوریا
در بین پستانداران علف خوار امروزی تنوع قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود، البته این تنوع در گذشته بیشتر بوده است. اگر اندکی به گذشته دور‌تر نگاه کنیممی بینیم، خزندگان نیز در دوران مزوزوئیک تنوع زیادی داشته‌اند. در قسمت‌های پیشین به گروه‌های مختلف پریدنتال (یا همان اورنیتیسکیا) پرداخته شد و در این قسمت آخرین محدوده قلمرو آنان را بررسی می‌کنیم. این گروه، پاکی سفالوزوریا نام دارد که به معنی «سوسمارهایی با جمجمه ضخیم» است. پاکی سفالوزور‌ها به همراه سراتوپس‌ها در یک زیرگروه بزرگ به نام مارجینوسفالیا قرار می‌گیرند که خود با انواع ابتدایی چون هترودونتوزوروس شباهتهایی دارد. (برای اطلاعات بیشتر به قسمت پیش رجوع کنید). پاکی سفالوزور‌ها در ابتدایی‌ترین انواع خود تنها یک پیشانی ضخیم شده را نشان می‌دهند اما در انواع پیشرفته‌تر استخوانهای پیشانی و آهیانه به هم پیوسته و تشکیل یک گنبد توپر را در بالای جمجمه می‌دهند، حتی در انواعی مثل استیگیمولوک شاخ‌های بلندی پشت جمجه و روی استخوانهای صدفی و پس سری رشد می‌کند. (شکل ۱)
استفاده عملی از توده استخوانی:
در گذشته تحقیقات وسیعی در این زمینه صورت گرفته است که باعث شد تا مدت‌ها تصور بر این باشد که این حیوانات سر‌هایشان را به هم می‌کوبیده‌اند. اما امروزه نتایج حاصله اطلاعات دقیق تری را در اختیار می‌گذارند که بطور خلاصه عبارتند از:
۱-در انواعی با پیشانی‌های صاف‌تر، بیشتر ضربه «شاخ به شاخ» (!) مورد استفاده بوده است تا انواعی که پیشانی‌های گنبدی داشتند.
۲-از آنجا که در بعضی از انواع که تعدد نمونه‌ها بسیار زیاد است بعضی جمجمه‌ها کاملاَ از بعضی دیگر (که می‌دانیم هر دو مربوط به یک گونه‌اند) ضخیم ترند، به این نتیجه می‌رسیم که در یکی از دو جنس (احتمالاَ نر) عمل شاخ زدن با جمجه بیشتر استفاده می‌شده است.
۴-در انواعی که یک جمجه دارای یک برجستگی کاملاَ گنبدی است، ضربات به قسمت نرم (مثل شکم) بدن رقیب یا دشمن زده می‌شده بر خلاف آنچه که در انواع ابتدایی آن‌ها دیده می‌شد و برخلاف آنچه که امروزه مثلاَ در قوچ‌ها می‌بینیم.
۵-بافت جمجمه به وضوح آثار ضربه‌های سنگین را نشان می‌دهد اما از سوی دیگر این بافت، یک بافت سرشار از رگ‌های خونی است که نشان می‌دهد، برای تخلیه گرمای اضافی بدن هم استفاده می‌شده است به خصوص در انواع بزرگ‌تر که جمجمه نیز بیشتر حالت گنبدی شکل می‌یابد. (همانطور که در گذشته بحث شد این موضوع عملاَ ثابت می‌کند که این گروه از خزندگان خونگرم بوده‌اند)
ساختمان دستگاه گوارش
اگر یک مقطع عرضی از حفره شکمی یک پاکی سفالوزور تهیه کنیم می‌بینیم که برخلاف اکثر دایناسورها که بدنی نازک داشته‌اند و دو پهلوی آن‌ها به هم نزدیک بوده است در ناحیه شکم پاکی سفالوزور‌ها، محفظه‌ای بزرگ و عریض وجود داشته که مانند آن، فقط در آنکیلوزور‌ها دیده می‌شود. (شکل ۲)
این مقایسه نشان می‌دهد که در این دو گروه، نقش باکتری‌های تولیدکننده آنزیم سلولاز در تغذیه مهم بوده است و از این رو دارای لوله گوارشی طویل شده‌اند که باعث بزرگ شدن توده احشایی درون شکم می‌شود جالب است که تنها در همین دو گروه که چنین وضعی دارند، دندان بندی برخلاف بقیه پریدنتال‌ها ابتدایی بوده و نشان می‌دهد که آن‌ها غذایشان را تقریباَ نجویده می‌بلعیده‌اند…
