آگاهی فرگشت و داروینیسم
فرآیندهای تدریجی و جهشی مم‌ها
فرآیندهای ممتیک در فرهنگ به دو صورت می‌تواند روی دهد: به‌صورت انتخاب طبیعی و سازگاری تدریجی و یا به صورت ویروسی و جهشی.
در شکل تدریجی، فرهنگ به تدریج حاوی اطلاعات خاصی می‌شود، برای مثال می‌توان به‌پنهان‌کاری اشاره کرد. مردم در این سرزمین به‌تدریج در سازگاری با محیط یاد می‌گیرند پنهان‌کاری کنند، به‌حدی که حتی در امثال و حکم آن‌ها نیز نفوذ می‌کند. مثلا می‌گویند:«طلا، جایی که می‌روی و آیین خود را پنهان بدار»(استر ذهبک و ذهابک و مذهبک) به این‌ترتیب، مم پنهان‌کاری به‌صورت انتخاب طبیعی و تدریجی تکوین می‌یابد.
کتاب ما ایرانیان، نوشته مقصود فراستخواه، درباره خلقیات و رفتار ما ایرانیان
اما حالت دیگری از فرآیندهای ممتیک فرهنگ، حالت ویروسی و جهشی است. برای مثال، می‌توان از گسترش ریا و مقدس‌نمایی در دورهٔ اخیر یاد کرد.
تمسک به رفتارهای مذهبی، ریا و مقدس‌نمایی بیشتر شده است. این نوعی تکثیر جهشی بوده است. البته منظور گروه‌هایی درخور ملاحظه از مردم است، نه همهٔ مردم. اصولا وقتی از مردم صحبت می‌کنیم، در معرض نوعی مسامحه در گفتار هستیم، چون «مردم» وجود ندارد. این افراد، گروه‌ها و اجتماعات هستند که وجود دارند. مردم یک چیز اعتباری است. مردم نه سست و ضعیف‌اند و نه قهرمان. مردم انواع و اقسام آدم‌ها با رفتارهای مختلف هستند، ولی گاه شواهدی از رفتارهای مشابه در میان آحاد و قشرهای مختلف می‌بینیم و باقدری تسامح می‌گوییم، مردم چنین و چنانند.
برای مثال بخش درخور توجهی از مردم ایران تلاش کرده‌اند خود را با شرایط و ساختارهایی که به‌تازگی شکل گرفته، تطبیق دهند. در نتیجه، ویروس‌های تظاهر پراکنده شده، به‌حدی که از انواع مدل جای سجده بر پیشانی سخن می‌رود.
ولی آیا به‌واقع مردم ایران آدم‌های ریاکاری هستند؟ به‌نظر می‌آید چنین گزاره‌هایی به‌معنای ذات‌باورانه فاقد مبنای منطقی باشد. درعین‌حال، در یک دوره‌ای رفتاری به‌شکل ویروسی و جهشی تکثیر می‌یابد. این وضع علت دارد.
برای مثال دولتی شدن دین و انواع و اقسام شرایط دست‌به‌دست هم داده و درنتیجه، بخشی از گروه‌های اجتماعی در این سرزمین و تحت فشار این شرایط مبتلا به ویروس مقدس‌نمایی، ریاکاری و رفتارهای چندگانه شده‌اند و به‌نحوی قربانی شرایط شدند، بدون این‌که خودشان ذاتا چنین باشند.
قسمت۱: مم‌ها چیستند؟
قسمت۲: مم‌ها چگونه کپی و تکثیر می‌شوند؟
قسمت۳: حاملان و ناقلان مم.
قسمت۴: راه‌های انتقال مم.
قسمت۵: فرآیندهای ممتیک.
قسمت۶: عنصر کنش و دگرگونی.
برای مطالعهٔ بیشتر، و اگر به فرهنگ و رفتارشناسی ایرانیان علاقه دارید، کتاب را تهیه فرمایید.
متن بازبینی شده است/