آگاهی فرگشت و داروینیسم
انقراض‌های گروهی
آثار سنگ واره‌ای نشان می‌دهد که اکثریت غالب گونه‌هایی که در گذشته می‌زیسته‌اند، اکنون منقرض شده‌اند. انقراض یک گونه دلایل بسیاری می‌تواند داشته باشد. ممکن است زیستگاه آن تخریب شده یا محیط به صورتی تغییر یافته باشد که برای گونه نامناسب باشد. اگر دمای اقیانوس حتی برای چند درجه کاهش یابد بسیاری از گونه‌ها ک با شریطی دیگر خو گرفته‌اند، نابود خواهند شد. حتی اگر فاکتور‌های فیزیکی محیط ثابت باقی بماند. فاکتور‌های زیست‌شناختی ممکن است تغییر کنند. ظهور یک گونهٔ تازه ممکن است منجر به حذف گونه‌ای دیگر شود.
اگر چه انقراض با یک روند ثابت ومنظم همیشه در حال روی دادن است، اما در برخی مواقع، رخ دادن تغییرات گستردهٔ محیطی در سطح جهان موجب می‌شود که نرخ انقراض به طور قابل توجهی افزایش یابد. نتیجهٔ این رویداد، وقوع یک انقراض گروهی (mass extinction) یعنی انقراض تعداد زیادی از گونه‌ها در سرتاسر کرهٔ زمین است.
پنج انقراض گروهی بزرگ
در طی ۵۰۰میلیون سال گذشته، ۵انقراض گروهی در آثار سنگواره‌ای به ثبت رسیده است. این انقراض‌های گروهی در ابتدا از راه بررسی تلفات گستردهٔ جانوری با پیکر سخت که در دریاهای کم عمق زندگی می‌کردند، شناخته شدند. آثار سنگواره‌ای مربوط به آن‌ها کامل‌ترین نوع آثار سنگواره‌ای است. در هریک از این انقراض‌ها، ۵۰% یا بیشتر گونه‌های آبزی منقرض شدند.
دو انقراض – پرمین و کرتاسه – بیشترین توجه را به خود جلب کرده‌اند. انقراض گروهی پرمین که مرز بین دوران‌های پالتوزوئیک و مزوزوئیک را مشخص می‌کند، در حدود۹۶% گونه‌های جانوری دریایی را از بین برد. زندگی خشکی زی نیز تحت تاثیر بوده است، برای مثال ۸راسته از ۲۷ راستهٔ حشرات نابود شدند. این انقراض گروهی در کمتر از ۵میلیون سال و شاید در طی چند هزار سال رخ داده است. این مدت زمان در مقیاس زمین‌شناختی مانند یک لحظه است.
انقراض گروهی پرمین زمانی رخ داد که فعالیت‌های آتشفشانی زیادی در منطقه‌ای که امروزه سیبری نامیده می‌شود، آغاز شدند. این فعالیت‌ها جزء شدید‌ترین فعالیت‌های آتشفشانی در طی نیم میلیارد سال گذشته به شمار می‌رود. داده‌های زمین‌شناسی نشان می‌دهد که مساحتی به بزرگی ۶/۱میلیارد کیلومتر مربع (تقریبا نصف اروپای غربی) با لایه‌ای از گدازه به صد‌ها تا هزاران متر پوشیده شد. علاوه بر فوران گدازه و خاکس‌تر، شاید فعالیت آتشفشانی دی اکسید کربن کافی برای گرم شدن اقلیم جهانی، به میزان ۶درجه، تولید کرده است. کاهش تفاوت دما بین نواحی استوایی و قطب‌ها، از سرعت مخلوط شدن آب اقیانوس کاسته و مقدار اکسیژن در دست برای جانداران آبزی را کاهش می‌دهد. شاید کمبود اکسیژن در اقیانوس‌ها نقش مهمی در انقراض پرمین حیات آبزی داشته است.
انقراض کراسه که در حدود ۵/۶۵ میلیارد سال قبل روی داده، مشخص کنندهٔ مرز بین دوران مزوزوئیک و سنوزوئیک است. این رویداد بیش از نیمی از گونه‌های آبزی را به نابودی کشاند و بیشتر تیره‌های گیاهان و جانورا خشکی زی، از جمله دایناسورها را از بین برد. یک علامت در بارهٔ علت احتمالی انقراض گروهی کرتاسه وجود لایهٔ نازک از خاک رس غنی از ایریدیوم است که رسوبات دوران‌های مزوزوئیک و سنوزوئیک را از هم جدا می‌کند. ایریدیوم عنصر بسیار نادری در زمین استاما در بسیاری از شهاب سنگ‌ها و در دیگر عوامل فرازمینی که‌گاه و بیگاه بر روی زمین سقوط می‌کنند، به فراوانی وجود دارد. والتر و لوئیس آلوارز و همکارانشان در دانشگاه کالیفرنیا، پیشنهاد کردند که این خاک رس محصول یک ابر بزرگ از گرد و غبار است که هنگام برخورد یک ستارهٔ دنباله دار بزرگ یا خرده سیاره با زمین، در اتمسفر پراکنده شده. این ابر می‌توانسته مانع رسیدن نور خورشید شده و شرایط اقلیمی را به مدت چندین ماه به شدت بر هم زند.
ستاره دنباله دار یا شهاب سنگ به کجا برخورد کرده است؟؟
تحقیقات بر روی دهانهٔ چیکسولوب متمرکز شده است که یک گودال ۶۵میلیون ساله در زیر رسوب‌های ساحل یوکاتان در مکزیک است. اندازه دقیق قطر دهانهٔ آن ۱۸۰کیلومتر است که توسط جسمی به قطر ۱۰کیلومتر به وجود آمده است. ارزیابی فرضیه‌های مختلف در مورد این اتفاق و دیگر انقراض‌های گروهی ادامه دارد.
آیا ششمین انقراض گروهی در راه است؟
فعالیت‌های انسان مانند تخریب زیستگاه‌ها، چنان اثرات گسترده‌ای بر زیستگاه جهان گذاشته است که بسیاری از گونه‌ها با خطر انقراض مواجه شده‌اند. بیشتر از ۱۰۰۰گونه در طول ۴۰۰سال گذشته منقرض شده‌اند. دانشمندان برآورد کرده‌اند که این نرخ ۱۰۰تا ۱۰۰۰ برابر نرخ انقراض معمولی مشاهده شده در آثار سنگواره‌ای است. آیا ششمین انقراض گروهی در حال رخ دادن است؟
پاسخ به این سوال سخت است، به این دلیل که تعیین مجموع تعداد انقراض‌هایی که امروزه در حال روی دادن است، دشوار است. برای مثال، جنگل‌های بارانی گرمسیری، پناهگاه بسیاری از گونه‌های کشف نشده هستند، در نتیجه تخریب جنگل‌های بارانی گرمسیری ممکن است منجر به انقراض بسیاری از گونه‌ها گردد و بدون آنکه حتی ما از وجود آن‌ها اطلاع داشته باشیم. چنین عدم قطعیتی، برآورد ابعاد کامل بحران انقراض فعلی را مشکل می‌سازد. حتی اگرچنین هم باشد، واضح است که در این انقراض اگر چه تا به امروز به پای ۵انقراض گروهی بزرگ پیشین نمی‌رسد، اما درصد بالایی از گونه‌های زمین منقرض شده‌اند. به همین دلیل هیچ توجیهی برای نادیده گرفتن وضعیت خطرناک فعلی وجود ندارد. برنامه‌های آگاهی دهنده monitoring)) نشان می‌دهد که جمعیت بسیاری از گونه‌ها تا سطح هشدار دهنده‌ای کاهش یافته است. در واقع، ثبت فسیلی نشان می‌دهد که در ۵۰۰میلیون سال گذشته، نرخ‌های انقراض، زمانی که دمای جهان بالا بود، تمایل به افزایش داشته است. این داده‌ها پیشنهاد می‌کنند تا زمانی که فعالیت‌های گستردهٔ بشر در حال انجام هستند، ششمین انقراض گروهی (ناشی از انسان) طی چند قرن یا هزارهٔ بعدی احتمالا رخ خواهد داد.